سیاحآنلاین خبر، تحلیل و دیدگاه
قوله تعالى { وأن تصوموا خير لكم إن كنتم تعلمون }.
أخرج ابن جرير عن ابن شهاب في قوله { وأن تصوموا خير لكم } أي أن الصيام خير لكم من الفدية.
او ابن جریر د ابن شهاب قول نقل کړی په کوم چه هغه وایی روزه نیول بهتره ده تاسی ته تر فدیی ورکولو.
وأخرج مالك وأحمد وابن أبي شيبة والبخاري ومسلم وأبو داود والترمذي
والنسائي وابن ماجة وابن خزيمة والبيهقي في شعب الإِيمان عن أبي هريرة قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ” كل عمل ابن آدم يضاعف الحسنة عشرة أمثالها إلى سبعمائة ضعف، قال الله عز وجل: إلا الصوم فإنه لي وأنا أجزي به، يدع طعامه وشرابه وشهوته من أجلي، للصائم فرحتان: فرحة عند فطره، وفرحة عند لقاء ربه، ولخلوف فم الصائم أطيب عند الله من ريح المسك “.
ترجمه:مالک، احمد، ابن ابی شیبة، بخاری، مسلم، ابوداود، ترمذی، نسایی، ابن ماجه، خزیمة او بیهقی په شعب الایمان کی له ابی هریره رض څخه روایت کړی هغه وایی رسول الله صلی الله علیة وسلم وفرمایل دبنی آدم د هر نیک عمل ثواب څو برابره کیږی له لس چنده نیولی تر اوه سوه چنده پوری ویلی الله جل جلاله مګر دروزی ماسوا ولی چه دا خاص زما لپاره ده او زه ددی ثواب هر څومره چه وغواړم ورکوم، دا روزه تي پریږدی خوراک، څښاک، او خوندونه زما لپاره، دروزتی لپاره دوی خوشحالی دی یوه دروزه ماتی په وخت او بله دخپل خدای جل جلاله سره دملاقات په وخت کی، دروزتی دخولی بوی دالله په نزد دمشکو له بوی نه هم ښه ده.
وأخرج ابن أبي شيبة ومسلم والنسائي والبيهقي عن أبي هريرة وأبي سعيد قالا: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ” يقول الله تعالى: الصوم لي وأنا أجزي به، وللصائم فرحتان. إذا أفطر فرح، وإذا لقي ربه فجازاه فرح، ولخلوف فم الصائم عند الله أطيب من ريح المسك “.
محاسبه رمضاني
ترجمه:او ابن شیبه، مسلم، نسایی او بیهقی له ابی هریرة رض نه روایت کړی هغه وایی رسول ص وفرمایل الله تعالی فرمایی چه روزه زما لپاره ده او زه دهغی جزا ورکوم، او روزه تی ته دوی خوشحالیانی دی یوه کله چه روزه ماته کړی او بله کله چه له الله تعالی سره ملاقات وکړی، او دروزه نیونکی دخولی بوی الله ته تر مشکو هم ښه لګیږی.
وأخرج أحمد والبيهقي عن جابر ” إن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: قال ربنا: الصيام جنة يستجن بها العبد من النار، وهو لي وأنا أجزي به. قال: سمعت النبي صلى الله عليه وسلم يقول: الصيام جنة حصينة من النار “.
ترجمه:او احمد او بیهقی دجابر نه روایت کړی هغه وایی چه بی شکه رسول ص ویلی دی چه زمونږ رب جل جلاله ویلی دی روزه ډهال ده، چه په هغی سره بنده له اوره ځان ژغوری، او هغه زما لپاره ده او زه یی جزا ورکوم جابر رض وویل ما دنبی صلی الله علیه وسلم څخه واوریدل چه هغه وفرمایل روزه ډهال ده چه ساتونکی به وی له اوره ددوزخ نه.
وأخرج البيهقي عن أيوب بن حسان الواسطي قال ” سمعت رجلاً سأل سفيان بن عيينة فقال: يا أبا محمد فيما يرويه النبي صلى الله عليه وسلم عن ربه عز وجل كل عمل ابن آدم له إلا الصوم فإنه لي وأنا أجزي به. فقال ابن عيينة: هذا من أجود الأحاديث وأحكمها، إذا كان يوم القيامة يحاسب الله عبده ويؤدي ما عليه من المظالم من سائر عمله حتى لا يبقى إلا الصوم، فيتحمل الله ما بقي عليه من المظالم ويدخله بالصوم الجنة “.
ترجمه:او بیهقی دایوب بن حسان واسطی څخه روایت کړی هغه وایی ما دیوه سړی څخه چا چه سفیان بن عینیه څخه پوښتنه کړی وه نو هغه وویل: ای ابا محمده په هغه روایت کی چه نبی ص له خپله ربه څخه روایت کړی الله تعالی فرمایی هر عمل دبنی آدم په خپله دده لپاره ده مګر روزه یوازی زما لپاره ده او زه یی جزا ورکوم نو ابن عینیه وفرمایل دغه تر ټولو نه زیات دسخاوت نه ډک او محکم حدیث دی کله چه الله په ورځ دقیامت له خپل بنده سره حساب کتاب کوی او ور کړی دده نیک عملوه د هغو ظلمونو په بدل کی چه ده کړی وی هیڅ شی به ورته پاته نشی ماسوا له روزی نو خدای به ورته وبخښی هغه مظالم چه په ده پاته شی او په روزه سره به دی جنت ته داخل کړی.
وأخرج مالك وابن أبي شيبة وأحمد والبخاري ومسلم والنسائي عن أبي هريرة قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ” قال الله عز وجل: كل عمل ابن آدم له إلا الصيام فإنه لي وأنا أجزي به، والصيام جنة، وإذا كان يوم صوم أحدكم فلا يرفث ولا يصخب، وان سابه أو شاتمه أحد فليقل إني امرؤ صائم، والذي نفس محمد بيده لخلوف فم الصائم أطيب عن الله من ريح المسك، للصائم فرحتان يفرح بهما: إذا أفطر فرح، وإذا لقي ربه فرح بصومه “.
ترجمه:او مالک، ابن ابی شیبه، احمد، بخاری، مسلم او نسایی دابی هریره رض څخه روایت کړی هغه وایی رسول ص وفرمایل چه الله تعالی وایی دبنی آدم هر عمل په خپله دهغه لپاره ده مګر روزی خاص زما لپاره دی او زه یی جزا ورکوم، اوروزی ډهال دی، او کله چه یو دتاسی روزه ولری نو دروغ او بدی خبری دی نه کوی، که چیری یو څوک کنځا ورته وکړی او یا جګړه ورسره وکوی نو باید ورته ووایی چه زما روزه ده،او په هغه ذات می دی قسم وی چه دمحمد روح دده په اختیار کی ده دروزه تی دخولی بوی خدای ته تر مشکو هم ښه لګیږی، روزه تی ته دوی خوشحالی دی چه په دواړو سره به خوشحاله کیږی یوه کله چه روزه ماته کړی او بله کله دخدای سره ووینی نو په روزه به خوشحاله شی.
وأخرج ابن أبي شيبة وأحمد والبخاري ومسلم والنسائي وابن خزيمة والبيهقي عن سهل بن سعد. أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال ” للجنة ثمانية أبواب، فيها باب يسمى الريان يدخل منه الصائمون يوم القيامة، لا يدخل معهم أحد غيرهم يقال: أين الصائمون؟ فيدخلون منه، فإذا دخل آخرهم أغلق، فلم يدخل منه أحد ” زاد ابن خزيمة ” ومن دخل منه شرب، ومن شرب لم يظمأ أبداً “.
ترجمه:او ابن ابی شیبه، احمد، بخاری، مسلم، نسایی، ابن خزیمه او بیهقی له سهل بن سعد څخه روایت کړی هغه وایی رسول ص وفرمایل چه جنت به اته دروازی ولری، دهغو څخه به دیوی دروازی نوم دریان په نامه وی چه دهغی څخه به روزتیان دقیامت په ورځ جنت داخلیږی، ددوی سره به بل هیڅوک ماسوا لدوی نه نداخلیږی ورته وبه ویل شی چیرته دی روزتیان؟ پس داخلیږی به ددی دروازی څخه کله چه آخری نفر ددوی داخل شی نو دروازه به وتړل شی، نو هیڅوک به بیا لدی دروازی داخل نشی، او ابن خزیمه دا خبره اضافه کړی اوڅوک چه ددی دروازی داخل شی اوبه وچښی او چا چه اوبه وچښلی هیڅکله به تږی نشی.
وأخرج البيهقي عن أبي هريرة قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ” الصيام لا رياء فيه. قال الله: هو لي وأنا أجزي به، يدع طعامه وشرابه من أجلي “.
بیهقی دابی هریره رض نه روایت کړی هغه وایی چه رسول ص وفرمایل په روزه کی هیڅ ریا نشی کیدی، الله تعالی ویلی دی چه روزه زما لپاره ده او زه یی جزا ورکوم، زما لپاره یی خوراک او چښاک پرییښی.
وأخرج ابن أبي شيبة والبخاري وأبو داود والترمذي والنسائي وابن ماجة والبيهقي عن أبي هريرة عن النبي صلى الله عليه وسلم قال
” من صام رمضان إيماناً واحتساباً غفر له ما تقدم من ذنبه “.
او ابن ابی شیبه، بخاری، ابو داود، ترمذی، نسایی، ابن ماجه او بیهقی د ابی هریره رض نه روایت کړی هغه وایی نبی ص وفرمایل چا چه روزه ایمان او دخپل ځان دمحاسبی سره ونیوه دده مخکینی ګناهونه به ټول وبخښل شوی.
وأخرج النسائي والبيهقي عن عمرو بن شعيب عن أبيه عن جده قال ” سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: للصائم عند إفطاره دعوة مستجابة “.
نسایی او بیهقی دعمروبن شعیب څخه او هغه دخپل پلار او جد څخه روایت کوی چه ما دنبی کریم ص څخه واوریدل چه ویل یی دروزه نیونکی دعا دروزه ماتی په وخت کی قبلیږی.
وأخرج البيهقي عن عبد الله بن أبي أوفى قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ” نوم الصائم عبادة، وصمته تسبيح، وعمله مضاعف، ودعاؤه مستجاب، وذنبه مغفور “.
بیهقی دعبدالله بن ابی اوفی څخه روایت کوی هغه وایی رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل دروزه نیونکی خوب عبادت دی او چوپتیا یی تسبیح ویل دی او عمل یی څو چنده کیږی، او دعا یی قبلیږی او ګناه یی بخښل کیږی.
وأخرج عبد بن حميد عن عثمان بن الأسود قال: سألت مجاهداً عن امرأتي وكانت حاملاً وشق عليها الصوم، فقال: مرها فلتفطر ولتطعم مسكيناً كل يوم، فإذا صحت فلتقض.
عبد بن حمید له عثمان بن اسود څخه روایت کړی دی وایی ما دمجاهد څخه زما دښڅی په باره چه حامله وه او روژه نیول ورته مشکله وه پوښتنه وکړه ده وویل چه دې ته امر وکړه چه روزه وخوری او مسکین ته هره ورځ خواړه ورکړی بیا کله چه جوړه شوه دهمدی روزی قضا دی ونیسی.
وأخرج عبد بن حميد عن الحسن قال: المرضع إذا خافت أفطرت وأطعمت، والحامل إذا خافت على نفسها أفطرت وقضت، وهي بمنزلة المريض.
همدا رنګه عبد بن حمید د حسن څخه روایت کړی هغه وایی چه شیدی ورکونکی کله چه په ځان ویریدله نو روزه دی وخوری او مسکین ته دی خوراک ورکړی او حامله که په خپل څان ویریدله نو روزه دی وخوری بیا دی قضا راوګرزوی او هغه په مرتبه دمریضی ده.
وأخرج عبد الرزاق وعبد بن حميد عن الحسن قال: يفطران ويقضيان صياماً.
او عبدالرازق او عبد بن حمید د حسن څخه روایت کړی هغه وایی شیدی ورکوونکی او حامله دی روزه وخوری بیا دی بیرته قضایی راوګرزوی.
وأخرج عبد بن حميد عن النخعي قال: الحامل والمرضع إذا خافتا أفطرتا، وقضتا مكان ذلك صوماً.
او عبد بن حمید د النخعی څخه روایت کړی هغه وایی حامله او شیدی ورکونکی که چیری په خپلو ځانو ویریدلی نو روزه دی وخوری او دهمدی روزی په عوض کی دی قضا دهمدی روزی ونیسی.
وأخرج عبد بن حميد عن إبراهيم قال: إذا خشي الإِنسان على نفسه في رمضان فليفطر.
او عبد بن حمید دابراهیم څخه روایت کړی هغه وایی که انسان په خپل ځان ویریده نو روزه دی خوری.
وأما قوله تعالى: { طعام مسكين }.
لکن دخدای دغه قول چه مسکین ته دی خوراک ورکوی
وأخرج سعيد بن منصور عن ابن سيرين قال: قرأ ابن عباس سورة البقرة على المنبر، فلما أتى على هذه الآية قرأ { طعام مسكين }.
او سعید زوی دمنصور دابن سیرین له ځوی څخه روایت کړی هغه وایی چه ابن عباس دبقری سوره په منبر تلاوت کړ کله چه دی آیت ته راورسید داسی یی تلاوت کړ( طعام مسکین) یعنی مسکین ته خوراک ورکول
وأخرج عبد بن حميد عن مجاهد في قوله { فدية طعام مسكين } قال: واحد.
او عبد بن حمید له مجاهد څخه دا خبره روایت کړی (فدیة طعام مسکین) چه ویی ویل واحد یعنی یوه مسکین ته وأخرج وكيع عن عطاء في قوله { فدية طعام مسكين } قال: مد بمد أهل مكة.
او وکیع له عطا څخه دا قول روایت کړی (فدیة طعام مسکین) ده ویلی یوه پیمانه له پیمانو دمکی معظمی دخلکو څخه دی خوراک ورکوی.
وأخرج عبد الرزاق وعبد بن حميد عن عكرمة قال: سألت طاوساً عن أمي وكان أصابها عطاش فلم تستطع أن تصوم، فقال: تفطر وتطعم كل يوم مداً من بر. قلت: بأي مد؟ قال: بمد أرضك.
او عبدالرازق دعبد بن حمید څخه او هغه دعکرمه څخه روایت کړی هغه وای ما دطاوس څخه زما دمور په باره کی چه هغی ته به په روزه نیولو سره ډیره تنده پیدا کیدله پوښتنه وکړه هغه راته وویل چه روزه باندی وخوره او په یوه پیمانه سره دهری ورځی په بدل کی خوراک ورکړه. ما ورته وویل په کومه پیمانه سره ده راته وویل په هغه پیمانه سره چه ستا په علاقة کی مروجه ده.
وأخرج الدارقطني عن أبي هريرة قال: من أدركه الكبر فلم يستطع أن يصوم رمضان فعليه كل يوم مد من قمح.
او دارقطنی دابی هریرة څخه روایت کړی هغه وایی چه څوک ډیر سپین ږیری ښی او روزه نیول ورته مشکل وی نو هغه دی دهری ورځی په بدل کی یوه پیمانه وربشی ورکوی.
وأخرج عبد الرزاق وعبد بن حميد عن سفيان قال: ما الصدقات والكفارات إلا بمد النبي صلى الله عليه وسلم.
عبدالرازق دعبد بن حمید څخه روایت کړی هغه وایی د ټولو خیراتونه او کفارو بدل ورکول نه صحیح کیږی بی له هغه پیمانی کومه چه دنبی کریم ص په وخت کی مروجه وه.
وأما قوله تعالى { فمن تطوّع خيراً فهو خير له }.
وأخرج وكيع عن مجاهد في قوله { فمن تطوّع خيراً } قال: أطعم المسكين صاعاً.
وأخرج عبد بن حميد عن عكرمة في قوله { فمن تطوّع خيراً } قال: اطعم مسكينين.
وأخرج عبد بن حميد عن طاوس { فمن تطوّع خيراً } قال: اطعام مساكين.
وأخرج وكيع وعبد بن حميد عن أنس. أنه أفطر في رمضان، وكان قد كبر وأطعم أربعة مساكين لكل يوم.
وأخرج الدارقطني في سننه من طريق مجاهد قال: سمعت قيس بن السائب يقول: إن شهر رمضان يفتديه الإِنسان أن يطعم لكل يوم مسكيناً، فاطعموا عني مسكينين.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
محمد اکرم شیلګری
